23 maja 2024 r. odbyło się uroczyste Kolokwium Czwartkowe zorganizowane z okazji 110. rocznicy urodzin prof. Kazimierza Antonowicza. Prelegentem był prof. Józef Szudy, który wygłosił referat pt. "Profesor Kazimierz Antonowicz (1914-2003) - pionier rezonansów i fizyki węgla w Polsce". Wydarzenie zorganizował Instytut Fizyki UMK wraz z Toruńskim Oddziałem Polskiego Towarzystwa Fizycznego oraz Fundacją Aleksandra Jabłońskiego.
Streszczenie referatu:
W trakcie wykładu omówiona zostanie droga życiowa prof. Kazimierza Antonowicza począwszy od dzieciństwa w Piotrogradzie/Leningradzie i studiach fizyki na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Jako uczestnik II wojny światowej po 17 września 1939 r. prof. K. Antonowicz został wzięty do niewoli sowieckiej i osadzony w obozie w Griazowcu. Cudem uniknął wywiezienia do Katynia. W 1945 r. znalazł się w Toruniu, gdzie został asystentem w Katedrze Fizyki Doświadczalnej UMK. Po doktoracie rozpoczął pionierskie badania dotyczące magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR). Jako pierwszy w Polsce (w1957) prof. K. Antonowicz uzyskał – pochodzący od protonów – sygnał NMR. Po dwuletnim pobycie w Buffalo, USA w Carbon Research Laboratory rozwinął w Toruniu badania doświadczalne dotyczące fizyki węgla przy użyciu metod NMR i EPR (elektronowy rezonans paramagnetyczny). Stworzył tu aktywną grupę prowadzącą systematyczne badania struktury elektronowej różnych rodzajów węgli. Około roku 1970 prof. K. Antonowicz rozpoczął badania efektu przełączania w węglach bezpostaciowych (w cienkich warstwach węgli amorficznych). Okazało się, że próbki węgla bezpostaciowego przez które przepuszczał prąd elektryczny stają się nie tylko wielokrotnie bardziej przewodzące, ale i po wyłączeniu prądu „zapamiętują” ten stan. Prof. K. Antonowicz uznał, że obserwowane przez niego zjawisko przypomina zjawisko nadprzewodnictwa, obserwowane do tej pory jedynie w bardzo niskich temperaturach. Jego praca pt. Possible superconductivity at room temperature [Nature 247, 358 (1974)] wywołała pewne kontrowersje, ale w trzeciej dekadzie XXI wieku stała się źródłem inspiracji wielu badaczy, którzy podejmują próby znalezienia materiałów wykazujących nadprzewodnictwo w temperaturach pokojowych. W nawiązaniu do średniowiecznych legend o rycerzach króla Artura próby te nazwano poszukiwaniem „Świętego Graala fizyki fazy skondensowanej”.
fot. J. Borkowski, W. Drozdowski
